Let's Talk About Rainbows - C2D (Click 06)

Click လုပ်ပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူးတင်ပါတယ်ခင်ဗျာ။

Clickers တို့ရေ... ၁၀ စက္ကန့်နေပြီးမှ ပြန်ထွက်ပေးပါနော။

အချိန် စ,မှတ်ပါပြီ။ 10

ပြန်ထွက်လို့ရပါပြီခင်ဗျာ။

သက်တံ့တွေအကြောင်း ပြောကြရအောင်

(ဖတ်ရှုရန်ကြာချိန် ၄ မိနစ်ခွဲခန့်)

        ဒီအကြောင်းအရာရဲ့ အစက ဘယ်သူလဲဆိုရင်တော့ အိုင်းဆက်စ်နယူတန်ပါ။ ဟုတ်ပါတယ် ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နယူတန်ကြီးပါ။ နယူတန်က ၁၇၀၄ ခုနှစ်မှာ “Optics” ဆိုတဲ့ စာအုပ်တစ်အုပ်ကို ရေးခဲ့ပါတယ်။ အဲ့စာအုပ်ရဲ့ ထူးခြားချက်ကို ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ ရှားရှားပါးပါး အင်္ဂလိပ်လို ရေးခဲ့တဲ့ စာအုပ်တွေထဲက တစ်အုပ်ပါ။ ကျန်တဲ့စာအုပ်တွေကတော့ လက်တင်ဘာသာနဲ့ပဲ ရေးသားခဲ့တာပါ။ အဲ့ဒီစာအုပ်ထဲမှာ သက်တံ့နဲ့ပတ်သက်ပြီး ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်တစ်ခုကို ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

        လူတိုင်း သက်တံ့ကို ဘယ်လိုအရောင်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတယ်ဆိုတာ သိကြပါတယ်။ Red, Orange, Yellow, Green, Blue, Indigo & Violet (အတိုကောက် ROYGBIV၊ ရွိုင်ဂျီဘစ်ဗ်) တွေပေါ့ဗျာ။ အဲ့ခေတ်က လူတွေဟာ မီးပန်းဆိုင်းကို အလင်းတန်း ဖြတ်ပြီး တစ်ဖက်မှာ သက်တံ့ရောင် ပေါ်တတ်တာကိုလည်း သိနေကြပါပြီ။ ဒါပေမယ့် နယူတန် မပြောခင်အချိန်ထိ လူတိုင်း ယူဆခဲ့ကြတာက မီးပန်းဆိုင်း ဖန်သားထဲမှာ ဒါမှမဟုတ် မိုးရေစက်ထဲမှာ အဲ့ဒီသက်တံ့ရောင်စဉ်တွေ ဖြစ်လာတယ်ပေါ့ဗျာ။ ဘယ်သူ့ဘယ်သူမှ အဖြူရောင် အလင်းတန်းဆိုတာ အဲ့ဒီသက်တံ့ရောင်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတယ်လို့ မစဉ်းစားခဲ့မိကြပါဘူး။

        စာအုပ်ထဲမှာ နယူတန် ဖော်ပြထားတာကတော့ ကျွန်တော်တို့တွေ ပုံမှန်အတိုင်းပဲ အလင်းတန်းတစ်ခု သုံးမြှောင့်ဖန်တုံးတစ်ခုကို ဖြတ်သွားပါစေ။ သက်တံ့ရောင်စဉ်တွေ ထွက်လာတာကို တွေ့ရပါလိမ့်မယ်။ ဒီမှာ နောက်တစ်ဆင့် ထပ်လုပ်ရမယ့်ဟာကတော့ နောက်ထပ် သုံးမြှောင့်ဖန်တုံးတစ်ခုကို ဇောက်ထိုးလုပ်ပြီး ပထမတစ်ခုနဲ့ ကပ်လျှပ်ထားကြည့်လိုက်ပါ။ ဆိုတော့ ပထမဖန်တုံးမှာ ဖြစ်ခဲ့သမျှက ဒုတိယကောင်မှာ ပြောင်းပြန်ဖြစ်သွားမယ်ပေါ့ဗျာ။ တကယ်လည်း အဲ့တိုင်းပါပဲ။ ဒုတိယဖန်တုံးက ထွက်လာတဲ့အရာဟာ မူရင်း အဖြူရောင် အလင်းတန်းပါပဲ။ ၁၇~၁၈  ရာစုနှစ်တစ်ခုမှာ ဖြစ်တည်ခဲ့တဲ့ လူသားတစ်ယောက်ရဲ့ တွေ့ရှိချက်တဲ့ခင်ဗျာ…။ လုံးဝကို ရိုးရှင်းပြီး ဩချရလောက်တဲ့ တွေ့ရှိမှုတစ်ခုပါပဲ။

 

        ဆိုတော့ သက်တံ့ဖြစ်စဉ်ကလည်း မိုးရေစက်ကို နေရောင်ခြည် ဖြတ်သွားပြီး အပေါ်က ပြောခဲ့တဲ့ သုံးမြှောင့်ဖန်တုံးလို ခုနစ်ရောင်စဉ် ပေါ်လာတာပါပဲ။ ဒီနေရာမှာ ပြောဖို့ရှိတာက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နေရောင်ခြည်ဟာ အဖြူရောင်ပါ။ နေရာင်ခြည်ဟာ အဖြူရောင် ဖြစ်ကြောင်းကို အရင်တစ်ခါ ပို့စ်တစ်ခုမှာလည်း ဖော်ပြခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒီတော့ မိုးစက်လေးထဲမှာ ဘာတွေဘယ်လို ဖြစ်သွားသလဲ ဆက်ရှင်းပါမယ်။ နေရောင်ခြည်ဟာ မိုးစက်လေးကို ထောင့်တစ်ခုကနေ ဝင်လာတယ်ဆိုပါစို့။ တကယ်တော့ အဖက်ဖက်ကနေကို ဝင်တာပါ။ အဲ့ဒီလို ဝင်လာတာတွေထဲကမှ တစ်ခုတည်းသော ထောင့်တစ်ခုကသာ မိုးစက်လေးနဲ့ လေထုကြားက နယ်နိမိတ်ကို ဖြတ်ပြီး အတွင်းပိုင်းကနေ အလင်းပြန်တာမျိုး ဖြစ်ပါတယ်။ ရှင်းအောင် ပြောရရင် လေဆာပွိုင့်တာလေးတစ်ခု ယူပြီး ရေငုပ်လိုက်မယ်ဗျာ။ ပြီးရင် ရေအောက်ထဲကနေ ပွိုင့်တာလေးကို ရေမျက်နှာပြင်ဖက် ထိုးလိုက်မယ်။ အဲ့လိုဆို ရေမျက်နှာပြင်အပေါ် လေထုထဲကို ရောက်သွားမယ့် အလင်းတန်းဟာ ယိုင်သွားတာကို တွေ့ရပါလိမ့်မယ်။ အဲ့ဒီသဘောပါ။

        စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းတာတစ်ခုက နေရောင်ခြည်ဟာ မိုးစက်လေးထဲ ဝင်ပြီး အပြင်ကို ပြန်မထွက်ခင် မိုးစက်လေးထဲမှာ ဟိုဟိုဒီဒီ ပတ်ပတ်လည် အကြိမ်အများကြီးခုန်ပြီးမှ ပြန်ထွက်ပါတယ်။ အပြင်ပြန်ထွက်လာတာနဲ့ တစ်ပြိုင်နက် အဖြူရောင်အလင်းတန်းကနေ ရောင်စဉ်ခုနစ်ခုအဖြစ် ဖြာထွက်သွားပါတယ်။ အဲ့ဒီလိုနဲ့ပဲ တခြားမိုးစက်လေးတွေပါ အကုန်ပေါင်းပြီး သက်တံ့တစ်ခု ဖြစ်လာတယ်ပေါ့ခင်ဗျာ။

        အပေါ်မှာ ပြောခဲ့တာတွေလို အဲ့ဒီအလင်းထွက်လာတယ်ဆိုတဲ့ ထောင့်ကမှ ကိုယ့်လူမြင်ရမယ့် သက်တံ့ကို ပုံဖော်ပေးတာပဲဗျ။ ကိုယ့်မျက်လုံးရှေ့ ဝင်လာတာကိုပဲ မြင်ရတာလေဗျာ..နော? မျက်လုံးရှေ့ မဝင်တာကိုတော့ ဘယ်မြင်ရပါ့မတုန်း။ စကားစပ်ရင်း အဲ့ဒီ “မျက်လုံးရှေ့ ဝင်လာတာကိုပဲ မြင်ရတယ်” ဆိုတဲ့အချက်ကို လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ထောင်ပေါင်းများစွာက မွတ်စလမ် သိပ္ပံပညာရှင် အီဗင်န် အယ်လ်ဟေသမ် (Ibn al-Haytham) က တွေ့ရှိခဲ့တာပါ။ လူသားတွေရဲ့ မျက်လုံးကနေ ပုံရိပ်တွေ ထုတ်ပြီး မြင်ရတာမဟုတ်ဘဲ မျက်လုံးဟာ သူ့နေရာနဲ့သူ ရှိနေပြီး အလင်းတန်း ဝင်လာတဲ့အချိန်ကျမှ ဦးနှောက်ဆီကို ပုံရိပ်အဖြစ် ပို့ပေးတယ်လို့ တွေ့ရှိခဲ့တာပါ။ ဒီလိုပြောရတာလည်း အဲ့ဒီတွေ့ရှိမှု မတိုင်ခင်က အယူအဆတွေကြောင့်ပါ။ မဒူဆာ ပါ။ မဒူဆာရဲ့ မျက်လုံးနဲ့ အကြည့်ခံရသမျှ ကျောက်တုံးအဖြစ် ပြောင်းသွားတယ်ဆိုတာလေ။ တကယ်လို့ အရင်ကတည်းကသာ အမြင်အာရုံရဲ့ အလုပ်လုပ်ပုံကို နားလည်ထားခဲ့ရင် ဂရိတွေလည်း အဲ့လိုဒဏ္ဍာရီတစ်ခု ဖန်တီးခဲ့မှာ မဟုတ်ပါဘူး။

        ဒီလိုတွေ ရှည်ရှည်ဝေးဝေး ပြောနေရတာ အကြောင်းရှိပါတယ်။ အပေါ်မှာ ပြောခဲ့သမျှ အချက်တွေကို ထောက်လိုက်မယ်ဆိုရင် ကိုယ့်လူ မြင်လိုက်ရတဲ့ သက်တံ့ရောင်စဉ်တွေဆိုတာ ကိုယ့်လူရဲ့ မျက်လုံးတွေရှေ့ တန်းကနဲ ရောက်လာမယ့် ရှုထောင့်တစ်ခုကနေ ထွက်လာတာပါ။ ပြောချင်တဲ့သဘောကတော့ဗျာ… ကိုယ့်လူ မြင်လိုက်ရတဲ့ သက်တံ့လေးဟာ ကိုယ့်လူအတွက် သီးသန့်ဖြစ်တည်နေတာပါ။ ကိုယ့်လူနဲ့ ကျွန်တော် ဘေးချင်းကပ်ရပ် ရှိနေချိန် သက်တံ့တစ်ခု ပေါ်လာတယ် ဆိုပါစို့။ ကိုယ့်လူနဲ့ ကျွန်တော်နဲ့ သက်တံ့တစ်ခုတည်းကိုပဲ မြင်လိုက်ရတယ်မှတ်ပြီး “သက်တံ့လေးက ဘယ်လိုလှတာနော်” လို့ ပြောဖြစ်ချင် ပြောဖြစ်ကြပါလိမ့်မယ်။ တကယ်တော့ ကျွန်တော်တို့နှစ်ယောက် မြင်ခဲ့ရတဲ့ သက်တံ့လေးဟာ မတူခဲ့ပါဘူး။

        ကိုယ့်လူမြင်ရတဲ့ သက်တံ့တိုင်းဟာ ကိုယ့်လူနဲ့ မျက်နှာချင်းဆိုင်ပဲ ဖြစ်နေပါလိမ့်မယ်။ ဖြစ်ခဲ့တဲ့၊ ဖြစ်နေတဲ့၊ ဖြစ်ဦးမယ့် သက်တံ့တိုင်းဟာ ကိုယ့်လူအတွက် သီးသန့်ကို ဖန်တီးပေးထားတာပါ။ ကိုယ့်လူအနေနဲ့ သက်တံ့ကို ဘယ်တော့မှ ဘေးတိုက်အနေအထားနဲ့ မြင်ရမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ သက်တံ့သာ အပင်တို့၊ အိမ်တို့လို တကယ့်အရာဝတ္ထုတစ်ခု ဖြစ်မယ်ဆိုရင် နေရာလေး ပြောင်းကြည့်လိုက်တာနဲ့ ဘေးတိုက်အမြင်တစ်ခု ပြောင်းသွားရမှာပါ။ ရွှေ့ကြည့်ပါ။ မဖြစ်ပါဘူး၊ ကိုယ့်လူနဲ့ မျက်နှာချင်းဆိုင်ပဲ ဖြစ်နေမှာပါ။ ဒီတော့ တော်တော်များများရဲ့ စိတ်ကူးယဉ် အိပ်မက်လေး တစ်ခုကို ပျော်ပျော်ကြီး နှောင့်ရမယ်ဆိုရင်တော့ဖြင့် သက်တံ့ရဲ့အဆုံး(အောက်ခြေ)ကို ဘယ်တော့မှ အလည်သွားလို့ရမှာ မဟုတ်ပါဘူး...ဟိဟီး။

        နောက်ထပ် ဆက်ပြောရရင် သက်တံ့ဟာ ဘယ်တော့မှ တစ်ခုတည်းနဲ့ မပြီးပါဘူး။ အဆင့်ဆင့် ရှိပါတယ်။ ထပ်ပွားသွားလေ အရောင်မှိန်သွားလေ ဖြစ်လို့သာ များသောအားဖြင့် မမြင်ရတာပါ။ နေ့အလင်းရောင် တအားပြင်းတာကြောင့်လည်း ပါပါတယ်။ တကယ်လို့ သက်တံ့နှစ်ထပ် မြင်ရပြီ ဆိုရင်လည်း ဒုတိယသက်တံ့ရဲ့ အရောင်တွေဟာ ပြောင်းပြန်ဖြစ်နေတာကို တွေ့ရပါလိမ့်မယ်ခင်ဗျာ။

C2D

ကိုးကား ; Neil deGrasse Tyson (StarTalk Podcast)

မိတ်ဆွေတို့အားလုံး ဂရုစိုက်ကြပါခင်ဗျာ။